leżeć

leżeć
1. Coś leży komuś na sercu «coś kogoś obchodzi, ktoś bardzo coś przeżywa, bardzo o coś się martwi»: Chcemy tą imprezą zintegrować wszystkich tych ludzi, którym leży na sercu ochrona środowiska. GWr 18/04/2000.
2. Coś leży na ulicy, przestarz. na bruku «coś jest łatwe do zdobycia, do osiągnięcia»: Wynajął magazyn w geesie, zatrudnił sekretarkę. – Firma zaczęła się rozrastać – mówi. – Podjeżdżały polonezy, do magazynu wlewały się masy towaru, rosły obroty. Tak wyglądał początek sieci sklepów i hurtowni. – Poczułem, że pieniądze leżą na ulicy, wystarczy się po nie schylić – wyjaśnia Migoń. Polityka 23/1995.
3. Coś leży odłogiem «coś jest zaniedbywane»: Całe dziedziny życia, jak na przykład etyka w życiu ekonomicznym i politycznym, w zasadzie leżą odłogiem. M. Zięba, Po szkodzie.
4. pot. Leżeć do góry brzuchem, pępkiem itp. «nic nie robić, próżnować»: Bałwan... Dorobił się na piwie, cały dzień do góry brzuchem leży i jakie to miny stroi, jakie fanaberie pokazuje! M. Kuncewiczowa, Cudzoziemka.
5. pot. Leżeć i kwiczeć «znajdować się w sytuacji bez wyjścia»: Możesz wkuć na sto dwa, a jak Zmora będzie chciała cię zagiąć, to cię zapyta na sto trzy i będziesz leżeć i kwiczeć. Z. Chądzyńska, Drab.
6. pot. Leżeć martwym bykiem «nic nie robić, próżnować, wylegiwać się»
7. pot. Leżeć na obie łopatki «ponieść dotkliwą porażkę»: Dlatego tak długo ukrywała tę sprawę przed sędzią śledczym, iż bała się zemsty Kucharskiego, który jej zapowiedział, że jeżeli zdradzi tę tajemnicę, to będzie leżała na obie łopatki. GPol 22/04/1939.
8. książk. Leżeć u czyichś nóg, stóp «korzyć się przed kimś, uwielbiać, adorować kogoś»: (...) ten arcyegocentryk podobny despotom nie znosił nikogo, kto by był kimś, otaczał się miernotami, niewolnikami, chwalcami, akolitami, nawet grafomanami spod ciemnej gwiazdy, byleby leżeli mu u stóp. W. Gombrowicz, Wspomnienia.
9. Prawda, wina itp. leży pośrodku «obie strony sporu, konfliktu itp. częściowo mają rację, są częściowo winne itp.»: Magia i rozum – to dwie zupełnie różne drogi poznania i każda z nich ma za nic tę drugą. Może prawda leży, jak zwykle, gdzieś pośrodku. O. Tokarczuk, Podróż.
Coś komuś leży kamieniem na sercu zob. kamień 4.
Coś leży jak byk, jak wół zob. byk 2.
Coś leży komuś na sumieniu zob. sumienie 2.
Coś leży komuś na wątrobie zob. wątroba.
Coś leży w czyichś zamiarach zob. zamiar 1.
Coś leży w czyjejś mocy zob. moc 1.
Leżeć bez ducha zob. duch 8.
Leżeć jak kłoda zob. kłoda 1.
Leżeć krzyżem zob. krzyż 2.
Leżeć na marach zob. mary 1.
Leżeć na pieniądzach, na forsie zob. pieniądz 2.
Leżeć (przed kimś) plackiem zob. placek 2.
Ubranie, płaszcz itp. leży na kimś jak ulał, jak ulane zob. ulać 2.

Słownik frazeologiczny . 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • leżeć — {{/stl 13}}{{stl 8}}cz. ndk VIa, leżećżę, leżećży, leżećżał, leżećżeli {{/stl 8}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} o ludziach i zwierzętach: zajmować pozycję poziomą, być wyciągniętym na czymś : {{/stl 7}}{{stl 10}}Leżeć na… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć — ndk VIIb, leżećżę, leżećżysz, leż, leżećżał, leżećżeli 1. «zachowywać pozycję poziomą, być na czymś poziomo wyciągniętym» Leżeć na tapczanie, wersalce. Leżeć w łóżku. Leżeć na wznak, pokotem. Leżeć do góry brzuchem. ◊ Leżeć w szpitalu, klinice… …   Słownik języka polskiego

  • leżeć bykiem — {{/stl 13}}{{stl 8}}pot. {{/stl 8}}{{stl 7}} nic nie robić, leniuchować, próżnować; leżeć do góry brzuchem : {{/stl 7}}{{stl 10}}Woli brać zasiłek i leżeć bykiem, niż iść do roboty. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć plackiem — {{/stl 13}}{{stl 7}} leżeć nieruchomo przez dłuższy czas : {{/stl 7}}{{stl 10}}Powaliła mnie grypa i po bańkach trzy dni leżałem plackiem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć [lec] w gruzach — {{/stl 13}}{{stl 33}} być, zostać zburzonym, zniszczonym, unicestwionym :{{/stl 33}}{{stl 10}}Centrum miasta nawiedzonego trzęsieniem ziemi leży w gruzach. Czyjeś marzenia legły w gruzach. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć (martwym) bykiem — {{/stl 13}}{{stl 33}} odnosić niepowodzenia, ponosić porażkę, nie osiągać wyników; pozostawać w fatalnym stanie :{{/stl 33}}{{stl 10}}Gospodarka rolna leży martwym bykiem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć odłogiem — {{/stl 13}}{{stl 20}} {{/stl 20}}{{stl 12}}1. {{/stl 12}}{{stl 7}} tylko o uprawie ziemi: jakiegoś pola nie orze się ani nie obsiewa : {{/stl 7}}{{stl 10}}We wschodniej części kraju setki hektarów leżą odłogiem. {{/stl 10}}{{stl 20}} {{/stl… …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć w grobie — {{/stl 13}}{{stl 7}} być martwym, pochowanym : {{/stl 7}}{{stl 10}}Od pół roku leżał w grobie. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć [wylegiwać się] do góry brzuchem — {{/stl 13}}{{stl 33}} z własnego wyboru nie zajmować się żadną pracą; próżnować :{{/stl 33}}{{stl 10}}Inni harowali, a on leżał do góry brzuchem. Do południa wylegiwał się do góry brzuchem. {{/stl 10}} …   Langenscheidt Polski wyjaśnień

  • leżeć — Odpowiadać komuś; być lubianym Eng. To suit one or appeal to one; to like, enjoy, or delight …   Słownik Polskiego slangu

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”